Wady oświadczenia woli

Zanim omówię wady oświadczenie woli, myślę że warto rozpocząć nasze rozważania od wyjaśnienia czym jest samo oświadczenie woli. Na wstępie zaznaczę, że jest ono jedną z podstawowych instytucji prawnych, która towarzyszy nam często w zwykłych sprawa życia codziennego - chociaż bardzo często, a nawet co do zasady nie zdajemy sobie z tego sprawy, gdy np. kupujemy gazetę albo kasujemy bilet w tramawaju de faco dokonujemy czynności prawnych  :)

Czym zatem jest oświadczenie woli?

Jest to każdy przejaw woli ludzkiej zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona
przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, np. może być ona złożona na piśmie, ustnie, jak i również poprzez gest.

Wady oświadczenia woli - są to nieprawidłowości występujące przy podjęciu decyzji (aktu woli) lub towarzyszące przejawowi woli (oświadczeniu), które powodują, że oświadczenie woli jako wadliwe, jest lub może być pozbawione prawnej skuteczności.

Rodzaje wad oświadczenia woli:

1. Brak świadomości lub swobody (art. 82 k.c.) - oznacza to sytuację gdy osoba składająca oświadczenie woli znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli - dotyczy to w szczególności: choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego chociażby przemijającego zaburzenia czynności psychicznych.

2. Pozorność (art. 83 k.c.) - oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Chodzi tu o taką sytuację, w której dwie strony dla pozoru dokonują między sobą czynności prawnej (np. zawierają umowę), umawiając się z góry, że nie wywoła ona skutków prawnych, np. rodzice dziecka zawierają ugodę przed sądem w sprawie wysokości alimentów w celu spełnienia przez matkę dziecka warunku uzyskania prawa do zasiłku rodzinnego.

3. Błąd (art. 84-86 k.c.) co do treści czynności prawnej. Błąd może się przejawiać w mylnym przeświadczeniu o stanie faktycznym, które miało wpływ na dokonanie czynności prawnej (np. ktoś kupuje kopię obrazu myśląc, że to oryginał). Błędem będzie również zwykła pomyłka co do treści oświadczenia woli (np. ktoś podpisuje umowę, w której jest wpisana cena 1000 zł, mylnie sądząc, że wynosi ona 100 zł).

Uchylenie się od skutków czynności prawnej dokonanej pod wpływem błędu możliwe jest jedynie wówczas, gdy błąd był istotny, tzn. że gdyby składający oświadczenie pod wpływem błędu oceniał sprawę rozsądnie, nie dokonał by czynności prawnej tej treści.

4. Groźba (art. 87-88 k.c.) - osoba w celu zmuszenia innej osoby do złożenia oświadczenia woli zapowiada użycie środków, które sprowadzą niekorzystne następstwa dla tej osoby lub osoby trzeciej. Groźba musi być poważna i bezprawna.



5. Podstęp - polega na świadomym wprowadzeniu w błąd osoby dokonującej czynności prawnej w celu złożenia przez nią oświadczenia woli o określonej treści.

Złożenie oświadczenia woli pod wpływem błędu, podstępu lub groźby nie powoduje, że jest ono nieważne od samego początku. Żeby uznać je za nieważne konieczne jest złożenie przez osobę dokonującą wadliwej czynności prawnej oświadczenia o uchyleniu się od jej skutków prawnych. Z chwilą złożenia takiego oświadczenia wadliwa czynność prawna przestaje wywoływać skutki prawne już w momencie jej dokonania, czyli z mocą wsteczną. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych wadliwej czynności powinno nastąpić na piśmie.

Następstwem braku świadomości lub swobody i pozorności jest bezwzględna nieważność czynności prawnej.